U timu naučnika koji su u prestižnom strukovnom časopisu “Nejčr komjunikejšns” /Nature Communications/ objavili eksperimentalne rezultate o kretanju kvanta magnetskog fluksa kroz superprovodnik nikad do sada zabilježenim brzinama /!/, bio je student na završnoj godini združenog doktorata Univerziteta u Antverpenu i Liježu, u Belgiji, Željko Jelić.
Neki od medijskih portala su ovu novost prenijeli kao otkriće najbržih objekata na planeti Zemlji /RIA “Novosti”, Rusija/.
Jelić /28/ je završio osnovne i master studije na Elektrotehničkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na smjeru Nanoelektronika, optoelektronika i laserska tehnika, departmana za Fizičku elektroniku. U toku tih studija bio je jedan od stipendista opštine Šamac, gdje mu je stalno mjesto prebivališta, dok ga trenutno na doktorskim studijama sponzorišu matični univerziteti u Antverpenu i Liježu.
Trenutno je na završnoj godini združenog doktorata koji sprovodi u okviru grupe za proučavanje fizike kondenzovanog stanja /Antverpen/ i grupe za eksperimentalno izučavanje fizike nanostrukturisanih materijala /Lijež/. Disertacija mu se bazira na izučavanju dinamičkih egzotičnih struktura koje se javljaju kada se superprovodni materijali nađu u posebnim uslovima.
Superprovodnici su klasa materijala koji mogu da prenose i skladište električnu energiju bez ikakvih gubitaka i kao takvi predstavljaju vitalan resurs u razvoju moderne elektronike. Pošto komercijalno dostupni superprovodnici zahtijevaju prilično nisku radnu temperaturu /približno minus 200 stepeni Celzijusovih/, mnogo napora se ulaže u naučnim krugovima na sintetisanju materijala koji postaju superprovodni na višoj temperaturi.
– Moj najveći doprinos u toku studija ogleda se u razvoju alata za projektovanje superprovodnih uređaja na velikoj skali. Naime, moji mentori, dvojica renomiranih fizičara koji su već ostavili dubok trag u pomenutoj oblasti, profesor Milorad Milošević i profesor Alehandro Silanek /Alejandro Silhanek/ i ja smo izdvojili dosta vremena da predstavimo precizan i adekvatan model za karakterizaciju realnih superprovodnih uređaja i eksperimentalnih tehnika – priča Jelić za Srnu.
On ističe da im je ta publikacija u okviru Nature izdavačke grupe samo jedna od mnogobrojnih verifikacija da njihov alat radi i da se veoma dobro slaže sa eksperimentalnim rezultatima.
– Konkretno, u okviru tog rada, u sklopu saradnje sa eksperimentalnom grupom iz Izraela smo razmatrali brzo kretanje karakterističnih vrtložnih stanja koja se formiraju u superprovodniku izloženom magnetnom polju i električnoj struji. Ova vrtložna stanja nose, takoreći, porcije magnetskog fluksa te se ponašaju kao makroskopske čestice i veoma su važna u fizici supeprovodnika jer predstavljaju osnovu za razvoj superprovodne elektronike i uređaja.
U eksperimentalnoj komponenti objavljenog rada otkriveno je da se vrtložna stanja kreću oko dvadeset i pet puta brže nego što je to do sada ikada zabilježeno, dok je naša teorijska analiza potkrijepila ova saznanja sa zaprepašćujućom dozom preciznosti! – navodi Jelić.
Interesantno je, kaže on, da je na ovaj način osporen stav koji je pedesetak godina bio aktuelan i na koji se naučna zajednica dosta oslanjala.
– Čak smo u okviru teorijskih razmatranja uspjeli da projektujemo da je moguće postojanje vrtloga koja se kreću i do stotinu puta brže. Vrtložna stanja koja se kreću visokim brzinama predstavljaju potencijalne kandidate za razvoj do sada neuporedivo snažnijih i bržih računara – ističe Jelić.
On navodi i to da mu ovo nije jedina publikacija koja je visokog profila.
U sklopu istih doktorskih studija radio je i na izučavanju dinamičke kontrole kretanja vrtložnih stanja, te manipulacija između egzotičnih materija u superprovodnim kondenzatima, koji su, takođe, bili publikovani u Nature izdavačkoj grupi, koja izdaje najprestižnije naučne magazine.
Osim objavljenih radova, Jelić je svoj doprinos predstavljao na nekoliko međunarodnih konferencija, poput S-hybrids /Arkašon, Francuska/, S-Hy-NE-D /Santa Marija di Kastalabate, Italija/, gdje je osvojio i jednu od nagrada u takmičenju za najbolju poster prezentaciju, te SFKM /Beograd, Srbija/.
Željko Jelić očekuje da nakon uspješne odbrane doktorske disertacije proširi svoje istraživačko polje putem specijalističkih programa u inostranstvu, dok eventualno ne pronađe stalnu poziciju u nekom razvojnom timu.
On kaže da značajan doprinos u njegovom radu predstavlja činjenica da ima pristup vrhunskoj opremi i računarskim resursima, te mogućnost komunikacije sa najvećim svjetskim imenima iz oblasti superprovodnosti, na skoro svakodnevnom nivou.
– U grupi je veoma dinamično. Svake sedmice imamo bar jedan seminar koji održi neko od velikih i poznatih imena, a nerijetko su govornici dobitnici Nobelove nagrade – navodi doktorand Jelić.
Pošto rade na mnogo projekata sa velikim brojem svjetskih univerziteta, onda uvijek postoji i direktan kontakt sa mnogobrojnim renomiranim naučnicima, što je jedinstvena prilika da se nauči nešto novo ili barem novi pogled na stari problem.
– Na ovakav način doktorandi su uvijek u centru zbivanja, okruženi najnovijim informacijama i najsavremenijim tehnologijama, te mogućnošću da im te informacije protumače sami izvori. Prosto, ne postoji mogućnost da se ne usavršavamo, pa čak i kada ne bismo to htjeli – ističe Jelić.
Ako postoji neka poruka koju može da pošalje ovom prilikom, kaže on, onda je to da svi mladi koji su zainteresovani za izučavanje gorućih pitanja u fizici ili primijenjenoj fizici u sklopu inženjerskih nauka svakako imaju više nego dostižnu priliku da se usavršavaju u okviru vrhunskih ustanova, te sve što je potrebno jeste malo truda da pronađu informacije za dalju specijalizaciju.
– Grupa u Antverpenu ima izraženo snažnu vezu sa balkanskom dijasporom, te zbog toga težimo da što više ojačamo kontakte sa univerzitetima u BiH, Hrvatskoj, Makedoniji i Crnoj Gori. Sa institutima i akademskim ustanovama u Srbiji i Sloveniji već imamo uspješnu saradnju, pri čemu bih posebno istakao kolaboraciju sa institutom Jožef Stefan iz Ljubljane, te sa Beogradskim univerzitetom – naglašava Jelić.
On ističe da već postoje i neki programi za razmjenu master studenata i doktoranada između Antverpena i Beograda, pod supervizijom profesora Miloševića sa belgijske strane, a u ovaj vid saradnje trenutno pokušavaju da uvrste i Univerzitet u Sarajevu.
(Agencije)
